Cisza to zdrowie

Ponad połowa światowej populacji i trzech z czterech mieszkańców Unii Europejskiej wystawionych jest na wysoki poziom hałasu, bądź na „niepożądaną lub szkodliwą eskspozycję na dźwięki będące wynikiem ludzkiej aktywności”, jak definiuje to Środowiskowa Dyrektywa Hałasu UE. Nadmierny hałas bywa uciążliwy, lecz stanowi często także bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie zdrowia. Negatywny wpływ na zdrowie mają zwłaszcza zaburzenia snu powodowane przez hałas w nocy. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) negatywny wpływ ma nocny hałas o  sile już 40 decybeli, a więc niewielki, gdyż zwykła rozmowa to 50–60 decybeli. Wpływ hałasu na zdrowie objawia się wieloma schorzeniami – od chorób układu sercowo-naczyniowego po problemy psychiczne. Według Komisji Europejskiej w ciągu jednego roku tylko w Europie hałas przyczynił się do 70 000 przypadków hospitalizacji i 16 000 przypadków przedwczesnej śmierci. Według WHO hałas jest drugą środowiskową przyczyną zachorowań po zanieczyszczeniu powietrza.

Co więc mogą zrobić dyrektorzy kopalni, operatorzy kamieniołomów czy podwykonawcy wykonujący prace wiertnicze, aby zredukować hałas wytwarzany przez urządzenia wiertnicze?

– Badaliśmy intensywnie tę kwestię razem z firmą Sandvik – mówi Lasse Lamula, starszy naukowiec w Technical Research Centre of Finland, fińskiej instytucji badawczej, z którą Sandvik ściśle współpracuje.

– Doszliśmy do wniosku, że bardzo trudno jest istotnie zmniejszyć hałas wytwarzany przez pracujące wiertło, a zwłaszcza przez żerdzie wiertnicze. Bardziej trwałe i mocne wiertła i zarazem redukcja hałasu to przeciwstawne cele. Próbowaliśmy zmniejszyć poziom wibracji powierzchniowych różnych elementów maszyny, ale jeśli chodzi o wiertła do skał, było to niezwykle trudne.

Pozostaje zatem trzecia możliwość: redukcja hałasu wzdłuż drogi jego transmisji. W praktyce oznacza to izolowanie wiertła i mechanizmu wymiany  żerdzi w strukturze zmniejszającej poziom hałasu. Jednak skonstruowanie takiej struktury bynajmniej nie jest łatwe. – Należy uwzględnić wiele czynników – mówi Lamula, podając jako przykład niedawny projekt NoiseGuard-DXi firmy Sandvik. Okazało się, że poziom hałasu z przodu pracującej wiertnicy był znacznie wyższy niż z jej pozostałych stron. Pomimo dokładnych badań nie zdołano ustalić przyczyny tego stanu rzeczy. Ulepszenie systemu tłumienia drgań nie przyniosło żadnych rezultatów. Najważniejszym czynnikiem jest tu masa konstrukcji otaczającej źródło hałasu, gdyż struktura tłumika powinna być jak najlżejsza. Z kolei jego zbyt lekka struktura może nie być wystarczająco sztywna, aby zmniejszać rezonans i równocześnie minimalizować generowany dźwięk. 

Tłumik ma służyć głównie maksymalnemu zwiększeniu pochłaniania dźwięku wewnątrz niego za sprawą zastosowania odpowiednich materiałów. Lamula przyznaje, że w tej dziedzinie bardzo wiele zrobiła firma Sandvik. – Rezultaty są obiecujące – zapewnia Lamula. – Redukcja poziomu hałasu jest znaczna, zważywszy na dość prostą konstrukcję tłumika. Jeszcze bardziej imponuje zmniejszenie subiektywnego odbioru dźwięku przez operatora.

Produkty firmy Sandvik Mining and Rock Technology obejmują wiele efektywnych rozwiązań, które mogą znacznie zmniejszyć poziom hałasu wytwarzanego przez wiertnice pracujące na powierzchni. Od kilku lat dla wiertnic z serii Ranger DX z dolnym młotkiem dostępne jest rozwiązanie o nazwie NoiseGuard-DX. Wiertnice z nowej serii Ranger DXi mogą być wyposażone w ulepszoną wersję tłumika o nazwie NoiseGuard-DXi, w pełni zintegrowanego z konstrukcją maszyny. Zapewnia on redukcję poziomu hałasu dookoła wiertnicy nawet o 10 decybeli. NoiseGuard-DXi efektywnie integruje funkcję zmniejszenie hałasu z innym wyposażeniem, takim jak  system kamer zapewniający doskonałą widoczność wnętrza tłumika nawet przy zamkniętych drzwiach, a także możliwość jego prostego demontażu i serwisu. Trzecie rozwiązanie – NoiseShield-DC – to prosta, konstrukcja przeznaczona dla mniejszych bezkabinowych wiertnic Dino DC410Ri. Nie jest to całkowicie zamknięta konstrukcja, taka jak NoiseGuard-DXi, jednak skutecznie redukuje poziom hałasu, kierując dźwięk generowany przez wiercenie w górę przez otwarty kanał, dalej od operatora.

Firmy zajmujące się eksploatacją kopalni i kamieniołomów stają się coraz bardziej świadome znaczenia emisji hałasu. Przykładem w tym względzie może być chociażby  firma Suomen Räjäytyslouhinta Oy, wykonująca prace strzałowe i wydobywcze, która działa w sektorach takich jak kamieniołomy i budownictwo. – Nie kupujemy już urządzeń wiertniczych bez tłumików hałasu – mówi Jyrki Peltola, dyrektor wykonawczy Suomen Räjäytyslouhinta. – Można usłyszeć opinie, że tłumiki są kłopotliwe, lecz to nieprawda. Każdy operator wiertnicy się za mną zgodzi. Tłumiki nie wpływają negatywnie na wydajność operacji czy komfort pracy. Oprócz redukcji poziomu hałasu dają także inne korzyści, takie jak chociażby zmniejszenie zapylenia. W bardziej komfortowym środowisku operator może pracować dłużej. To właśnie firmy dysponujące sprzętem z tłumikiem zdobywają dziś kontrakty na projekty w centrach miast.