Już ludzie prehistoryczni używali węgla do ogrzewania jaskiń. Węgiel był podstawą rewolucji przemysłowej w Europie oraz w USA, gdzie jego udział w produkcji energii elektrycznej sięga dziś 70 procent. Węgiel to także najważniejsze paliwo w wielu szybko rozwijających się krajach, m.in. w Chinach i Indiach. Jest jednak i druga strona medalu. Roczna emisja dwutlenku węgla w amerykańskich elektrowniach węglowych wynosi około 2,5 miliarda ton, mimo dążeń do ograniczenia spalania tego paliwa na rzecz energii jądrowej i odnawialnych źródeł energii.

Jednak mimo tego, że jest źródłem tak wielkiej emisji CO2, „król węgiel” ma się nadal nieźle. Prawie wszyscy eksperci przewidują, że w najbliższych dziesięcioleciach węgiel pozostanie podstawowym źródłem energii na świecie.
Węgiel odgrywa kluczową rolę w wielu szybko rozwijających się krajach, takich jak Chiny, Brazylia, Rosja i Indie. W raporcie World Energy za rok 2011 amerykańska Energy Information Administration (EIA) stwierdza, że węgiel pozostanie największym źródłem energii do roku 2035.

Mimo że zużycie węgla w większości krajów spada, zdarzają się nieoczekiwane wyjątki. W Niemczech węgiel nagle wraca do łask w miarę jak po awarii w japońskiej Fukuszimie zamykane są tam kolejne elektrownie jądrowe.
Według profesora Karla Rose, zajmującego się długofalowymi prognozami w Światowej radzie Energetycznej (World Energy Council) i jednego z czołowych europejskich ekspertów w dziedzinie energetyki, rządy państw muszą znaleźć równowagę między trzema czynnikami: bezpieczeństwem energetycznym, dostępnością paliw i środowiskiem naturalnym.
– Węgiel jest od wielu pokoleń atrakcyjnym źródłem energii, przede wszystkim dzięki dużej dostępności i niskiej cenie – mówi Rose. – Z drugiej strony trudno nie przyznać racji ekologom mówiącym, że jest to brudne źródło energii.

Podejmuje się dzisiaj wiele wysiłku, aby obniżyć emisję CO2 powstałego w procesie spalania węgla. Mówi się nawet o „zielonym” lub czystym węglu.
– Dla przemysłu ciężkiego odejście od paliw kopalnych nie jest jednak łatwe – podkreśla Rose. – Producenci energii i stali muszą szukać kompromisu między ceną, dostępnością i wpływem na środowisko. Jeśli chodzi o węgiel, dwa pierwsze warunki są w Europie spełnione. Dlatego koncentrujemy się dziś na trzeciej kwestii – ekologii. Być może rozwiązaniem będzie nowa technologia znana jako przechwytywanie i magazynowanie dwutlenku węgla (CCS – carbon capture and storage), dzięki której CO2 nie przedostaje się do atmosfery.

Dwutlenek węgla ze źródeł takich jak elektrownie i huty jest magazynowany głęboko pod ziemią w formacjach wodonośnych lub w wyeksploatowanych pokładach ropy, gdzie być może nawet będzie przydatny w eksploatacji ropy, którą trudno wydobyć na powierzchnię. Rose podkreśla, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania skomplikowanej kwestii globalnej produkcji energii.
– Przechwytywanie dwutlenku węgla jest oczywiście istotnym elementem układanki – mówi Rose. – Technologia ta zbliży nas niewątpliwie do „zielonego węgla”, ale nie możemy tracić z oczu trzech najważniejszych celów: rozwoju gospodarczego, bezpieczeństwa energetycznego i ochrony środowiska naturalnego.

David Noble